Digitalni marketing i reklame na društvenim mrežama teže da pojednostave kompleksnost, tok i trajanje kliničkih procedura i intervencija, često ostavljajući utisak„instant rešenja“. Posledično, stomatolozi se suočavaju sa nerealnim očekivanjima pacijenata, izostankom uvida i kritičnosti u odnosu na mogućnosti krajnjeg ishoda intervencije, nerazumevanjem i problemima u komunikaciji.

Kako se prilagoditi novim tendencijama, ispuniti očekivanja pacijenta, a sačuvati struku i etiku rada i zaštititi se od nelojalne konkurencije?

DEJAN: Stomatologija je vrlo dinamična oblast i promene koje se dešavaju su refleksija razvoja bazičnih, a pre svega tehničkih, nauka. I najveći vizionari nisu mogli da pretpostave kojom brzinom će stomatološka struka i nauka, ali i prateća industrija, prihvatiti koncept digitalne transformacije. Po obimu i složenosti ova transformacija je veća od svih do sada poznatih i omogućila je da gotovo sve kliničke i laboratorijske procedure mogu biti podržane digitalnim tehnologijama. Ta nova revolucija, taj novi koncept, odomaćio se i dobio je naziv Digitalna stomatologija.

Promene se dešavaju izuzetno brzo i teško ih je ispratiti. Stručna usavršavanja poput specijalističkih studija ili kontinuirane medicinske edukacije su najbolji put ka prihvatanju novih, savremenih, procedura. Međutim, te studije dugo traju, i dosta su skupe, pa se neke kolege okreću drustvenim mrežama i internetu, pokušavajući da tu prikupe znanje koje bi mogli da primene u svom svakodnevnom radu. Prednost ove metode jeste laka dostupnost velikog broja informacija, kao i prikaza kliničkih slučajeva. Međutim problem sa tim načinom„razmene iskustava“ je taj što najčešće kliničke slučajeve postavljaju kolege bez kritičkog osvrta i ne nudeći alternativna rešenja. To može biti zbunjujuće i frustrirajuće, i dovesti do unutrašnjeg pritiska lekara koje prevazilazi njegova realna očekivanja kao i očekivanja pacijenta, i to pre svega u estetici.

Sa druge strane, pacijentima su dostupne mnoge informacije vezane za njihov stomatognatni sistem. Sve objave po društvenim mrežama su takve da se prikazuju samo uspešni slučajevi, i za to se pacijenti vezuju očekujući identične rezultate, bez obzira da li imaju uslova za to ili ne. Vreme trajanja terapije i estetika nametnuta raznim spoljašnjim faktorima su ozbiljan izazov za svakog stomatologa, jer pacijenti neretko već znaju šta žele i pre nego što saznaju koje mogućnosti lečenja zaista imaju.

MARIJA: Uspostavljanje kontakta sa pacijentom je osnova postavljanja jasnih granica, saradnje u procesu lečenja, poverenja i dostizanja željenog terapijskog rezultata. Tradicionalni model odnosa i kontakta sa pacijentom, podrazumeva da je lekar autoritet koji na osnovu svog stručnog znanja i iskustva jedini može da proceni šta je dobro za pacijenta i donese odluku o terapiji. U današnje vreme sa novim tendencijama oglašavanja, prisutan je „potrošački model“ u kome je lekar u ulozi nekog ko obavlja uslužnu delatnost, a pacijent je dominantna figura sa stavom da„on odlučuje za svoj novac“. Strategija prilagođavanja zasnovana na tome da se zadovolje očekivanja pacijenta donosi opasnost od gubitka profesionalnog integriteta.

Savremena medicina kao optimalan, promoviše partnerski model, koji podrazumeva da se u ordinaciji susreću dve odrasle osobe koje moraju da sarađuju kako bi postigle željeni cilj. Lekar daje relevantne informacije i savete, a pacijent donosi odluku. Moć se deli, a fokus je nasaradnji.

DEJAN: Zadatak svih doktora stomatologije, jeste da, nakon sto čuju želje pacijenta i urade anamnezu i pregled, pravilnim pristupom najpre upoznaju pacijenta sa vrstama terapije koje su moguće, predoče prednosti i mane svake od njih i pomognu pacijentu u donošenju ispravne odluke. Pacijent bira terapeuta i daje mu poverenje na osnovu sopstvenih kriterijuma. Stomatolog mora biti svestan svog znanja i mogućnosti, odnosno rada u okviru oblasti u kojoj je specijalizovan ili edukovan. Prevazilaženje tih okvira predstavlja kršenje Etickog kodeksa doktora stomatologije. Najjednostavniji put očuvanja struke i etike rada jeste pridržavanje zvaničnih protokola terapije bolesti i stanja i pridržavanje Etičkog kodeksa od strane svih učesnika stomatološkog tima.

MARIJA: Dobra komunikacija između pacijenta i lekara doprinosi kliničkoj proceni o uzroku tegoba, pravljenju terapijskog plana, zadovoljstva pacijenta tretmanom, te je manja verovatnoća za pritužbe, ili sudske tužbe. Posebno je značajna u regulaciji anksioznosti pacijenta, kao i u izbegavanju nesporazuma i nerealnih očekivanja. U stomatološkoj stolici, pacijenti osećaju da su van kontrole, prepušteni stomatologu, što utiče na intenziviranje osećanja nelagode. Dalje, pacijentu može biti neprijatno i u vezi toga kako izgledaju njegovi zubi ili su jednostavno uznemireni zbog očekivanja bola i neprijatnosti. Neretko, negativne anticipacije dovode do izbegavanja odlaska kod zubara, pogoršavanja oralnog zdravlja i posledično otpora i proboja napetosti tokom terapijskog procesa. Strukturacija anksioznosti i strahova posebno dolazi do izražaja u periodu loše epidemiološke situacije (COVID 19).

DEJAN: Za strah i nelagodnost pacijenta stomatolog mora da ima razumevanje i strpljenje. Empatija i znanje koje lekar poseduje, odnosno postavljanje u situaciju šta biste sebi uradili u datom slučaju, je siguran put stvaranja poverenja izmedju pacijenta i lekara, i dovodi do smanjenja mogućnosti potencijalne greške. Lekar koji nema empatiju, makar bio besprekoran u svom poslu, ne može biti dovoljno dobar doktor, jer ne razume kako se pacijent oseća. Sa druge strane, ukoliko pacijent nema poverenja, ili ima svoje viđenje kako bi terapija trebala da izgleda, uvek je bolje savetovati ga da pronađe drugog lekara nego praviti kompromise koji, po pravilu, dovode do kasnijeg problema kod tog pacijenta. Terapiju predlaže lekar ali uvek i isključivo uz saglasnost pacijenta. Treba reći i to da veliki broj dentalnih kompanija koje proizvode stomatološke materijale i opremu svoje proizvode prodaju „bombardujući“ stomatologe informacijama o svojim proizvodima i usmeravajući ih u kom pravcu treba da se razvija stomatologija. To nas dovodi do fenomena„Money driven dentistry“, gde se ignorišu protokoli terapije, a često i zapostavljaju osnovni razlozi zbog kojih se pacijenti javljaju lekaru.